Jak bezpiecznie pożyczyć pieniądze znajomemu?

Przysłowia są mądrością narodów, a jedno z najbardziej znanych przysłów mówi: „Dobry zwyczaj: nie pożyczaj”. I możemy na to patrzeć zarówno jako potencjalny dłużnik, jak i wierzyciel. Jednak często nie da się uniknąć sytuacji, w której ktoś z rodziny, przyjaciół czy znajomych, zwraca się do nas z gorącą prośbą o pożyczenie kilkuset złotych. Na tydzień, do wypłaty, na parę dni. Odnosząc się do przytoczonego przysłowia, wystarczy powiedzieć wyraźne i zdecydowane NIE. Jednak jest to wyjątkowo niekomfortowe. Wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę, że pożyczanie pieniędzy bliskim z reguły nie prowadzi do niczego dobrego, ale z drugiej strony, jeżeli o pożyczkę prosi ktoś z rodziny lub przyjaciół, może to zmienić nasze podejście. Przecież znamy się tyle lat. Co gorsza, jak nie pożyczyć członkowi rodziny? Cóż. Z rodziną ponoć najlepiej wychodzi się na zdjęciach.

Jak uniknąć nieprzyjemnych pożyczek?                    

Aby uniknąć sytuacji, w której będziemy w oczach znajomych darmowym i pierwszym wyborem, jeśli chodzi o pożyczanie pieniędzy, można zastosować kilka metod.

Po pierwsze, zawsze zabezpieczyć siebie i swoich najbliższych. I to najlepiej na kilka miesięcy. Wolnych, czy odłożonych środków nie musi być wcale dużo, wystarczy odkładać drobne nadwyżki na tak zwaną czarną godzinę. A już po kilku miesiącach powinna uzbierać nam się suma, którą będzie można wykorzystać w przypadku nieprzewidzianych wydatków. Jeżeli natomiast nie posiadamy takich nadprogramowych pieniędzy, wystarczy bez zbędnych rozterek i dylematów (chociaż dla wielu osób to niesłychanie trudne) odmówić.

Po drugie, pamiętajmy. To, że dysponujemy nadwyżkami, nie oznacza wcale, że musimy komukolwiek te środki pożyczać. Uzbierane i odłożone pieniądze należą do ciebie i jeśli nie chcesz, to nie musisz się nimi z nikim dzielić. Brzmi to banalnie, ale każdy z nas doskonale zdaje sobie sprawę z tego, jak trudno jest odmówić udzielenia drobnej pożyczki znajomym. Często spotykamy się z tak bardzo emocjonalnie nacechowanymi prośbami, że sama odpowiedź negatywna powoduje ogromne dylematy. Oczywiście można tłumaczyć się zasadami, wyjaśniać, może trochę drastycznie, że pożyczanie pieniędzy to domena banków, a nie twoja. Można również zasugerować, że ewentualnie przedłużający się zwrot pożyczki może negatywnie wpłynąć na waszą znajomość. Chociaż potencjalny dłużnik raczej nie przyjmie takich wyjaśnień do wiadomości. Odpowiedź odmowna najczęściej spowoduje przynajmniej chwilowe oburzenie czy też zniesmaczenie (zupełnie niesłuszne) drugiej strony, ale są też pozytywy. Jeżeli mimo posiadania dodatkowych pieniędzy nie udzielimy pożyczki, możemy być pewni, że wieść o tym bardzo szybko rozniesie się między pozostałymi znajomymi i istnieje duża szansa, że żaden z nich nie będzie nas już w tej sprawie męczył.

Po trzecie, w sytuacji, gdy znajomy chce pożyczyć środki na cel biznesowy, a wyraźnie widać, że z różnych powodów inwestycja nie przyniesie spodziewanego zwrotu, należy zdecydowanie odmówić, a nawet w imię przyjaźni wybić z głowy delikwentowi inwestycje w niepewne czy z góry skazane na niepowodzenie działania. Jeżeli natomiast widzimy, że zwrot pożyczki jest jak najbardziej realny, posiadamy wolne środki i chcemy pożyczyć jakąś kwotę pieniędzy, wtedy weźmy pod uwagę dwie kwestie:

Pożyczanie pieniędzy znajomym, nawet na inwestycje gwarantujące szybki zwrot pożyczki, nie powinno przekraczać kwot, które bez większych problemów możemy stracić bezpowrotnie. Traktujmy takie przysługi jako pożyczki bezzwrotne. Dzięki temu przyjaźń czy znajomość nie ucierpi, a ewentualny zwrot pożyczki będzie fajnym bonusem. Musimy bowiem pamiętać, że żadna inwestycja nie da nam 100% gwarancji zwrotu poniesionych nakładów.

W sytuacji, gdy mówmy o większych kwotach, które przekraczają nasze normalne nadwyżki, koniecznie zabezpieczajmy swój kapitał.

Jakie zabezpieczenia zastosować, aby uzyskać zwrot pożyczki

Wspomniano już wyżej, że pożyczanie pieniędzy znajomym, szczególnie niewielkich kwot, związane jest z ryzykiem i należy traktować je jako pożyczki bezzwrotne z ewentualną możliwością odzyskania środków. Jeżeli jednak mamy do czynienia z dużymi kwotami, podejście to trzeba zweryfikować i wprowadzić rozwiązania finansowe i prawne, które uchronią nas przed całkowitą utratą kapitału.

Nawet w przyjacielskich relacjach, kiedy w grę wchodzą duże pieniądze, nie należy wahać się przed wprowadzeniem układu wierzyciel – dłużnik. Podstawową kwestią jest sformalizowanie pożyczki. Wynika to przede wszystkim z przepisów prawa. Polskie przepisy wyraźnie mówią o konieczności podpisania umowy i ustalenia relacji wierzyciel – dłużnik przy kwotach powyżej 500 zł. Jeżeli takiej umowy nie będzie, mimo posiadania świadków, żaden sąd nie uzna naszego żądania zwrotu. W umowie wyraźnie wskazany musi być sposób przekazania środków oraz forma, w jakiej nastąpi zwrot pożyczki. Dla celów bezpieczeństwa, najlepiej gdy będzie to przelew bankowy, który stanowić będzie dowód przekazania i zwrotu. Umowa również zawierać musi dokładny termin zwrotu oraz kwoty wpłat, jeżeli dłużnik spłaca pożyczkę w ratach, a także informacje, kiedy i na jakich warunkach wierzyciel może wypowiedzieć dłużnikowi umowę. Dzięki temu rozwiązaniu jako wierzyciel możemy bezproblemowo dochodzić ewentualnych odsetek ustawowych. Jeżeli dłużnik posiada wspólność majątkową, ważnym elementem umowy pożyczki jest również uzyskanie pisemnej zgody partnera dłużnika na pożyczkę.

Zabezpieczenia dużych pożyczek przyjacielskich

Pożyczamy dużą kwotę i chcielibyśmy się zabezpieczyć, a sama umowa nam nie wystarcza. W takim przypadku mamy wiele możliwości i każdą z nich można zastosować w praktyce. Co ciekawe, można je łączyć w ramach jednej pożyczki. Poniżej przedstawimy kilka najprostszych i skutecznych form zabezpieczenia zwrotu udzielonej pożyczki:

• Weksel – najmniej skuteczny środek zabezpieczający zwrot pożyczki. Weksel co prawda pozwoli nam bardzo szybko uzyskać wyrok sądowy, jednak w przypadku, gdy dłużnik nie posiada majątku, pieniędzy i tak nie zobaczymy.
• Poręczenie – zwrot pożyczki zabezpieczony poręczeniem majątkowym jest jednym z bezpieczniejszych sposobów na odzyskanie pożyczonych środków. W przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie zaspokoić zwrotu pożyczki, wierzyciel ma prawo domagać się zwrotu od poręczyciela.
• Hipoteka – zapewne najbezpieczniejsza metoda zabezpieczenia swojego kapitału. Wierzyciel, w przypadku braku spłaty pożyczki może domagać się z nieruchomości, którą obejmuje hipoteka i to bez znaczenia, kto jest obecnym jej właścicielem. Jest to zdecydowanie najlepsza forma zabezpieczenia, ale droga do uzyskania środków jest w tym przypadku długa, a w dodatku zabezpieczenie hipoteczne wiąże się z wysokimi kosztami. Plusem jest pierwszeństwo do zaspokojenia wierzytelności, przed pozostałymi wierzycielami.
• Przewłaszczenie na zabezpieczenie – oznacza przeniesienie prawa do danej rzeczy na wierzyciela do momentu spłaty pożyczki. Jest to również bardzo skuteczny sposób na zabezpieczenie spłaty pożyczki, jednak jest on skomplikowany prawnie i kosztowny.

Oczywiście powyższe formy zabezpieczenia nie wyczerpują tematu, jednak są to najbardziej powszechne i stosowane w praktyce.

Kolejnym aspektem, z którego chyba niewiele osób zdaje sobie sprawę, jest fakt, że pożyczanie pieniędzy rodzinie, znajomym czy przyjaciołom jest opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z przepisami polskiego prawa, stawka opodatkowania takich pożyczek wynosi 2%. Ustawodawca określił limity kwot, na które pożyczki mogą być udzielane, a także możliwości zwolnienia z podatku, w celu określenia wysokości podatku lub możliwości zwolnienia z niego, warto skonsultować się więc z Urzędem Skarbowym lub doradcą podatkowym.

Relacje rodzinne, przyjacielskie, znajomości, często rozpadają się w drobny mak, kiedy wprowadzimy w nie sytuację wierzyciel – dłużnik. Czy warto pożyczać pieniądze rodzinie lub znajomym? Decyzja pozostaje po Waszej stronie.