Systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego

1. Istota i klasyfikacja Financial Robo Advisor

Systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego (ang. Financial Robo Advisor) opierają się na zastosowaniu algorytmów do konstrukcji portfeli inwestycyjnych i alokacji aktywów według zidentyfikowanych uprzednio  preferencji inwestorów (tj. akceptowany profil ryzyka, płynność i horyzont inwestycyjny). Po zdefiniowaniu warunków brzegowych profilu inwestycji, proces zarządzania aktywami spoczywa na sztucznej inteligencji robo-doradcy. Wykorzystuje on zestaw algorytmów do podejmowania decyzji inwestycyjnych dopasowanych do profilu inwestora w procesie zarządzania aktywami, które klient powierzył firmie inwestycyjnej.

Systemy Financial Robo Advisor obejmują również usługi  zautomatyzowanego doradztwa w ramach platformy internetowej dla wsparcia decyzji klienta przy identyfikowaniu aktualnej i oczekiwanej sytuacji finansowej. W ten sposób na bazie historii operacji rachunku bankowym lub/i inwestycyjnym (w domu maklerskim, funduszu inwestycyjnym), Robo Financial Advisor wspomaga proces zarządzania finansami osobistymi, obniża koszty utrzymywania płynności i pozwala zaplanować decyzje inwestycyjne.

Zasadniczo ze względu poziom zaawansowania algorytmów decyzyjnych, systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego można podzielić na trzy zasadnicze rodzaje:

• systemy Informacyjne – są najmniej zaawansowaną formą  Financial Robo Advisor, a ich rola ogranicza się do pozyskania, zagregowania i selekcji danych niezbędnych do tworzenia strategii inwestycyjnych. W ten sposób systemy Informacyjne przyczyniają się do redukcji "szumu" inwestycyjnego i identyfikacji nieefektywności alokacji środków klienta, bez aktywnego angażowania w sam proces zarządzania aktywami,
• systemy wspomagające – bazujące na zautomatyzowanych platformach internetowych, w których algorytmy samodzielnie dokonują selekcji aktywów inwestycyjnych. Jednakże ostateczne decyzje są podejmowane po poinformowaniu klienta i ewentualnej konsultacji z osobistym doradcą klienta. Systemy wspomagające oferują dodatkowe pakiety usług, jak np. podejmowanie inwestycji na bazie obserwacji decyzji w ramach sieci społecznościowej inwestorów  (ang. social trading). W ten sposób systemy wspomagające pozwalają klientom korzystać z wiedzy kolektywnej społeczności inwestorów i automatycznie powielać naj bardziej efektywne strategie poszczególnych inwestorów,
• systemy samodzielne - w których rola inwestorów jest ograniczona do zdefiniowania bazowych paramentów inwestycji, co stanowi podstawę analizy algorytmów finansowych, które aktywnie i samodzielnie podejmują wszystkie decyzje związane z selekcją i alokacją aktywów.

2. Funkcjonalność Financial Robo Advisor

Systemy Financial Robo Advisor zaczynają wywierać istotny wpływ na model świadczenia usług w branży zarządzania aktywami na zlecenie klientów (ang. assets management). Świadczy o tym dynamiczny wzrost znaczenia funduszy inwestycyjnych, które są zarządzane automatycznie poprzez replikowanie określonego rodzaju aktywów bazowych (fundusze ETF). Od kilku lat fundusze tego rodzaju zaczynają udanie konkurować z funduszami hedge o aktywa klientów nie w tylko w wymiarze opłat za zarządzanie, ale i wynikami inwestycyjnymi.

Potencjalny zakres funkcjonalności Financial Robo Advisor jest jednak znacznie szerszy niż działalność ETF. Przy opracowywaniu indywidualnego planu zarządzania finansami systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego mogą zidentyfikować i uwzględniać wiele zróżnicowanych celów klienta, takich jak tworzenie oszczędności na realizację bieżących potrzeb konsumpcyjnych, planowane finansowania zakupu domu, zabezpieczenie emerytalne, wybór polis ubezpieczeniowych, czy wybór i zapewnienie dostępu do prywatnej opieki zdrowotnej. Proponując rozwiązania związane z zarządzaniem aktywów, usługi Financial Robo Advisor charakteryzującą się rosnącymi funkcjonalnościami w zakresie sugerowania wyboru aktywów inwestycyjnych, obsługi przepływów pieniężnych z poszczególnych instrumentów finansowych, jak również tworzenie indywidualnie dobranych strategii inwestycyjnych z uwzględnieniem czynników podatkowych i preferowanej klasy aktywów.

W tym kontekście systemy Financial Robo Advisor pełnią również rolę edukacyjną jako, że pomagają klientom zrozumieć przesłanki zmienności ich portfeli inwestycyjnych i dostarczają wyselekcjonowanej informacji w procesie uczenia się na bazie prezentowanych wyników finansowych i danych rynkowych. Systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego wskazują przy tym na przewagę wobec tradycyjnych modeli doradztwa, szczególnie dla klientów wywodzących się z tzw. pokolenia Y (ang. Millennials). Klienci ci przyzwyczajeni do aktywnego korzystania z nowoczesnych technologii w wielu obszarach życia, szczególnie wysoce cenią w Financial Robo Advisor prywatność oferowaną przez rozwiązanie cyfrowe i szerokie możliwości samodzielnego uczenia się dla wypracowania własnej ścieżki zarządzania finansami.

Generalnie do cech charakterystycznych systemów zautomatyzowanego doradztwa finansowego należy zaliczyć:

• efektywność – wykorzystane Financial Robo Advisor redukuje wpływ osobistych przeświadczeń i sentymentów rynkowych zarówno inwestorów i zarządzających, które często prowadzą do wypaczenia strategii. Decyzje inwestycyjne, szczególnie w samodzielnych systemach Financial Robo Advisor są podejmowane w oderwaniu od ludzkich czynników emocjonalnych. W tym kontekście systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego są wolne od wielu uprzedzeń charakterystycznych dla ludzkich decyzji. Należy zaznaczyć, że większość inwestorów nie ma lub nie realizuje metodycznie strategii inwestycyjnej i polega na heurystyce - praktycznym podejściu do rozwiązywania problemów, które zazwyczaj nie gwarantuje właściwych decyzji inwestycyjnych. W praktyce prowadzi to do takich uprzedzeń, jak awersja do strat, gdzie inwestorzy przywiązują większą wagę do tego, aby nie tracić pieniędzy, a nie aby generować określoną stopę zwrotu,
• niskie koszty zarzadzania aktywami – podobnie jak w funduszach typu ETF strategia inwestycyjna realizowana przez algorytmy Financial Robo Advisor wyróżnia znacząca redukcja znaczenia doradców inwestycyjnych. Zmniejszenie wkładu pracy ludzkiej, przy bardzo prostej i jasnej strukturze kosztów sprzyja cenowej presji konkurencyjnej i znacząco ogranicza koszty jakie ponoszą inwestorzy z tytułu usług assets management na tle tradycyjnych systemów,
• dywersyfikacja – paleta potencjalnych strategii inwestycyjnych w Financial Robo Advisor często przekracza percepcję nawet najbardziej doświadczonych osób związanych z zarządzaniem aktywami i z tego względu stwarza możliwość niemal doskonałej dywersyfikacji aktywów w ramach portfela,
• niwelacja znaczenia miejsca i czasu – systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego są dostępne dla inwestorów w sposób ciągły, z każdego urządzenia mającego dostęp do Internetu stacjonarnego lub mobilnego.

3. Bariery i przesłanki rozwoju

Pomimo bardzo dużych inwestycji w rozwój w systemów Financial Robo Advisor i rosnącej akceptacji wśród samych inwestorów, aktualnie ma miejsce dosyć wczesny etap rozwoju tych innowacyjnych usług finansowych. Chociaż potencjalne funkcjonalności systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego są duże, to jednak w rzeczywistości usługi Financial Robo Advisor są wciąż dość proste. Zdecydowana większość portfeli inwestycyjnych jest zarządzana na wzór funduszy ETF, tj. z wykorzystaniem prostej replikacji instrumentów bazowych. Z tego względu, o ile Financial Robo Advisor stanowią użyteczny serwis usług inwestycyjnych, to jednak wciąż nie są w stanie zaspokoić potrzeb inwestorów dysponujących nawet umiarkowanie złożonymi aktywami finansowymi.

W ujęciu popytowym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi Financial Robo Advisor jest szybki postęp technologiczny, który pozwala sądzić, iż w niedalekiej przyszłości zautomatyzowane usługi doradztwa będą w stanie sprostać bardziej wyrafinowanym potrzebom inwestycyjnych klientów firm inwestycyjnych. Wraz z rozwojem technik rzeczywistości wirtualnej czy poszerzonej, systemy Financial Robo Advisor mogą ewoluować w kierunku wysoce interaktywnej obsługi, w którym współdziałanie między klientem a systemem staje się nowym wymiarem świadczenia usług finansowych. Postęp w implementacji coraz bardziej złożonych systemów Informatyki kognitywnej niewątpliwie  przekształci krajobraz rynku usług inwestycyjny w sposób dalece odmienny od obecnego.

W ujęciu podażowym, tj. z  perspektywy firm inwestycyjnych, występuje wciąż silna bariera ekonomiczna we wdrażaniu usług Financial Robo Advisor. Migracja klientów na systemy zautomatyzowanego doradztwa finansowego oznacza dla firm inwestycyjnych znaczący spadek dochodowości relacji z aktualnymi klientami. Przy znacznie niższych stawkach cenowych za zarządzanie aktywami, próg rentowności funkcjonowania systemów Robo Advisor jest osiągany przy zdecydowanie wyższej puli aktywów finansowych inwestorów niż obecnie.

Należy zauważyć, iż Financial Robo Advisor zmienia w sposób zasadniczy kształt relacji między klientem a doradcą inwestycyjnym. Przy czym część wzajemnych interakcji, jak przykładowo uspokajanie emocji klientów w trudnym dla portfela inwestycyjnego okresie, przekonywanie klientów do podjęcia aktywnych działań oraz zaproponowanie syntezy różnych rozwiązań, pozostanie ważną domeną osobistych relacji doradcy finansowego z klientem w dającej się przewidzieć przyszłości. Dlatego należy sądzić, iż w najbliższym czasie będzie można zauważyć rosnącą dyfuzję coraz bardziej złożonych funkcjonalności usług Financial Robo Advisor i tradycyjnej oferty doradztwa finansowego dla wzmocnienia lojalności klientów firm inwestycyjnych.